อนุวัฒน์ ไชยเมือง ผู้ศึกษาประวัติศาสตร์เมืองพะเยา กล่าวว่า “เรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของพะเยายุคฟื้นฟู” มีชาวพะเยาจำนวนมากที่ไม่เคยทราบข้อมูลในส่วนนี้ ส่วนให่จะทราบแต่เพียงเรื่องราวของยุคพะเยาเก่าในสมัยพางำเมือง แม้แต่พะเยายุคกลาง คือ ยุคพาเมืองงี่ (ต้นปฐมราชวงศ์เวียงพร้าว), พาหัวเคียน, พาเมืองตู้ ก็จะรับทราบเพียงการก่อสร้างพระเจ้าตนหลวงเท่านั้น ซึ่งชาวพะเยาในปัจจุบันนี้สืบเชื้อสายมาจากพะเยายุคกลางเป็นเชื้อสายโยนกเชียงแสนได้อพยพหนีกองทัพของพระเจ้าบุเรงนองที่ยกทัพมาตีเมืองเชียงใหม่ ชาวพะเยาได้ถูกพม่ากวาดต้อนไปไว้ที่เมืองหงสาวดี ส่วนหนึ่งหนีไปทางเมืองเวียงจันทร์ และส่วนสุดท้ายเป็นกลุ่มเชื้อสายราชวงศ์ที่หนีจากเมืองท่าวังทองออกไปทางแจ้ห่มและเมืองวังเหนือและข้ามเข้าไปอยู่แถบป่าทึบเมืองพร้าวในตำนานกล่าวว่าหลบอยู่นานถึง ๕ ปี ภายหลังพม่าที่ครองเชียงใหม่จึงป่าวประกาศให้ผู้ที่หลบซ่อนตัวตามป่าเขาเข้าไปสวามิภักดิ์และให้ผู้ที่สืบทอดเชื้อสายเจ้าเมืองเก่าไปปกครองเมืองพะเยาตามเดิมโดยยึดเอาบุตรหลานของเจ้าเมืองไปเป็นตัวประกันที่เมืองหงสาวดี
อาจารย์ศักดิ์ รัตนชัย ได้มาสอบถามข้อมูลเรื่องวงศ์เจ้าพะเยาที่เมืองพะเยา เมื่อปี ๒๕๑๘ โดยมาพบปะกับทายาทเจ้าหลวงเมืองพะเยาหลายสายตระกูล โดยมีแม่เจ้าสวน ศักดิ์สูงได้ให้ข้อมูลว่า เจ้าพะเยาสืบมาจากเชื้อสายเจ้าเวียงพร้าว คือเป็นเชื้อสายของพาเมืองตู้ และท่านได้นำทีมงานสถานีโทรทัศน์ลำปางเข้าไปสำรวจเส้นทางการอพยพของชาวพะเยาหนีพม่ายุคก่อนในป่าเมืองแจ้ห่ม เมืองวังเหนือ เมืองงาว เมืองพร้าว พบถ้ำต่างๆที่ใช้เป็นที่หลบภัยของชาวพะเยาท่านมีหลักฐานหลายชิ้นที่จะนำมาเปิดเผยในอนาคตนี้
ส่วนขุนเจื่อง, พางำเมืองและพาเมงรายนั้น อ.ศักดิ์ ระบุว่า ไม่ได้เป็นคนเมืองสายโยนกเชียงแสน แต่เป็นชาวลั๊วะแห่งราชวงศ์ลวจักราช แต่มีอำนาจปกครองอาณาจักรพะเยาโดยมีชาวโยนก หรือ“คนเมือง” เป็นผู้รับใช้และส่วนหนึ่งก็แฝงตัวอยู่ในตำแหน่งขุนนางหรืออำมาตยา หลังสิ้นราชวงศ์งำเมืองพะเยาแทบล่มสลายเพราะอำนาจของราชวงศ์เมงรายเข้ามาแทนที่ ภายหลังเมื่อผู้ครองเมืองเชียงใหม่วงศ์เมงรายอ่อนแอก็มักจะถูกเสนาอำมาตย์ปลดออกจากตำแหน่งกษัตริย์ได้ เมืองเชียงใหม่เข้มแข็งที่สุด คือ ในยุคของพระเจ้าติโลกราช ซึ่งยึดบรรลังก์มาจากพระเจ้าสามฝั่งแกนผู้เป็นบิดาของตัวเอง โดยมีขุนนางแห่งเมืองพร้าว คือ เจ้าหมื่นเงิน(อ้างตามบันทึกสกุลพะเยาเก่าของพาบุรีรัตน์เจ้าน้อยพรหม ศีติสาร ตำแหน่งผู้พิพากษาฝ่ายเสนายุติธรรมเมืองพะเยา โอรสของเจ้าหลวงไชยวงศ์) ,เจ้าหมื่นโลกนครลำปาง (คนนี้เป็นน้าของพระเจ้าติโลก) ช่วยเป็นกำลังให้ แต่ภายหลังได้ระแวงจึงสั่งสังหารผู้ที่เคยช่วยตนเองขึ้นสู่อำนาจเสียสิ้น
สำหรับมุมมองในเรื่องการเมืองการปกครองนั้น เมืองพะเยาในยุคฟื้นฟูที่มีพม่าเข้ามาเกี่ยวข้องในการปกครองรวมถึงการล่าอาณานิคมของต่างชาติ แล้วนำไปสู่การรวมราชอาณาจักรลานนาเข้ากับราชอาณาจักรสยาม โดยกุศโลบายที่แยบยลของสยาม จนทำให้อำนาจการปกครองของเจ้านายฝ่ายเหนือที่มีมายาวนานได้ล่มสลายไป
นักประวัติศาสตร์ และผู้รู้ท่านใด มีข้อมูลเพิ่มเติมต่อจากคุณอนุวัฒน์ ไชยเมือง โปรดส่งให้พะเยารัฐตีพิมพ์ เพื่อการศึกษาค้นคว้าต่อไป จักขอบพระคุณยิ่ง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น