ลงได้เป็นความเชื่อแล้ว ยากนักที่จะตัดสินว่าเป็นเรื่องถูกหรือผิด !!
กรณีผ่าจ้างช้างเช่นเดียวกัน สายตาของคนนอกอาจจะมองว่าเป็นเรื่องงมงาย ยิ่งเมื่อได้เห็นวิดีโอจากองค์กรพีต้า ก็อาจมองว่าเป็นพิธีกรรมที่ทารุณป่าเถื่อน แต่องค์ความรู้ในพิธีผ่าจ้าน มีวิถีแห่งวัฒนธรรมและเหตุผลรองรับที่น่าศึกษา ก่อนจะตัดสินว่า สิ่งที่กระทำกับช้างนั้นเป็นเรื่องผิดหรือถูก ควาญช้างเชื่อกันว่าเมื่อลูกช้างถึงวัยหย่านมและจะต้องนำมาฝึกจะต้องทำพิธี “ผ่าจ้าน” แยกลูกออกจากแม่ เพื่อให้การฝึกเป็นไปอย่างราบรื่น ลูกไม่ติดแม่ แม่ไม่มาทำร้ายควาญ หากไม่ผ่านพิธีนี้ลูกช้างจะกลายเป็นช้าง “หลึก” ดื้อดึง สอนไม่จำ ร้องหาแต่แม่ไม่เป็นอันเรียน
อีกความเชื่อหนึ่งเชื่อว่าผ่าจ้านยังจะแยกภูตผีปีศาจที่สิงในตัวลูกช้างออกไปด้วย และควาญจะไม่ได้รับอันตรายจากการฝึกลูกช้าง
ภาพที่ปรากฏใน วิดีโอไม่ใช้การประกอบพิธีผ่าจ้านช้างของแส่แฮ คีรี หมอผ่าจ้านช้างวัย 92 ปี เขาประกอบพิธีผ่าจ้านมาเป็นอาชีพด้วยการนำช้างแม่ลูกที่จะเข้าพิธีมาล่ามไว้ ในคอกฝึกที่ปลูกขึ้นใหม่ แม่ช้างจะต้องใส่จะแคที่ทำด้วยโซ่หรือหวายที่ 2 ขาหน้า เพื่อให้เดินได้ช้าลง ส่วนลูกช้างที่คลอเคลียอยู่กับแม่นั้น บรรดาควาญประมาณ 30 คน จะช่วยกันนำบ่วงเชือกที่มีการทำปมกันการรัดคออลูกช้างเข้าคล้องคอช้างเพื่อ ดึงเข้าคอก ซึ่งต้องใช้เวลา และถือว่าเป็นช่วงเวลาที่ตื่นเต้นในการต้อนลูกช้างเข้าคอกพิธี ซึ่งคอกนี้จะต้องทำพิเศษขนาดใกล้เคียงกับตัวลูกช้าง โดยให้ด้านหัวจะแคบกว่าด้านท้าย เพื่อจำกัดส่วนหัวของช้างให้เคลื่อนที่ได้น้อยที่สุด ส่วนหัวช้างจะได้ไม่เป็นอันตรายมากจากการใช้หัวกระแทก ใช้งวงฟาด หรืองาแทงคอก
แน่นอน การพรากออกจากกัน ทั้งแม่ช้างและลูกช้างย่อมตื่นตกใจร้องหาแม่ แม่ช้างก็พยายามจะไปช่วยลูก ควาญบนตัวแม่ช้างต้องพยายามทำให้ช้างสงบลงให้ได้ ขณะที่หมอช้างเริ่มทำพิธีลงอาคมในน้ำขมิ้นส้มป่อยและพรมให้ทั่วตัวลูกช้าง ใช้ไม้ผ่าจ้านเคาะลงไปที่หัวลูกช้าง 3 ทีแล้วโยนไม้นั้นทิ้งไป (หลังพิธีลงอาคมในน้ำขมิ้นส้มป่อยและพรมให้ทั่วตัวลูกช้าง ใช้ไม้ผ่าจ้านเคาะลงไปที่หัวลูกช้าง 3 ที แล้วโยนไม้นั้นทิ้งไป (หลังพิธีเสร็จจะต้องนำไม้ผ่าจ้านไปเผาทิ้ง เพื่อไม่ให้ใครหยิบไปตีคนอื่นจะเกิดความเบาะแว้ง เกลียดชังกัน) จากนั้นเป็นช่วงเวลาตื่นเต้นอีกครั้งเมื่อต้องต้อนแม่ช้างออกจากบริเวณ ด้วยการคลายโซ่ที่ล่ามแม่ช้างออก
แม่ช้างจะวิ่งไปหาลูก พยายามพังคอกออกให้ได้ ควาญต้องขึ้นไปบนหลังแม่ช้าง บังคับแม่ช้างและร่ายอาคมอีกครั้งแม่ช้างจะค่อย ๆ หันหน้าออกจากลูกช้างและเดินจากไปโดยไม่หันกลับมาดูลูกอีกเลยเป็นที่น่าอัศจรรย์ต่อผู้พบเห็น
การทำพิธีผ่า จ้านของบางหมอ ไม่ใช้ไม้ผ่าจ้าน แต่ใช้หลักไม้ไผ่ตอกเป็นรูปสามเหลี่ยมสามเส้าหน้าคอกช้าง เมื่อลูกช้างผ่านแนวตอกหลักไว้ก็หมายถึงการตัดขาดจากแม่จากลูกกัน บางหมอนำผ้านุ่งผู้หญิงและเสื้อมาปัดบนหลังช้างเพื่อเอาเคล็ดให้ช้างป่ากลาย เป็นช้างบ้าน
ยังมีการทำนาย นิสัยของลูกช้างในขั้นตอนนี้ด้วยคือนำไก่ขนสีดำมาลูกบนหลังลูกช้างจากหัวไป หาง 3 ครั้ง แล้วโยนไก่ไปทางหลังลูกช้าง จากนั้นสังเกตไก่ว่ามีลักษณะอย่างไร หากไก่ตกใจวิ่งหนี เชื่อว่าลูกช้างเชือกนี้ตระหนกตกใจฝ่าย ถ้าไก่สลัดขนคนเป็นควาญต้องระวังให้ดีช้างเชือกนี้จะชอบสลัดควาญตกแน่ ๆ
จากนั้น หมอช้างจะปล่อยหน้าที่ให้เป็นของควาญช้างในการฝึกให้ทำตามคำสั่งได้ต่อไป ขั้นตอนฝึกใช้เวลาประมาณ 7-15 วันตามแต่นิสัยของลูกช้าง ก่อนจะปล่อยเข้าสู่อุตสาหกรรมทั้งในแง่ของการชักลากไม้หรือการท่องเที่ยว
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น